ساقی نامه

تکنولوژی و انقلاب صنعتی

در 200 سال گذشته در اروپا و نواحی دیگر جهان که می خواستند و وسایل آن را داشتند که ردپای انگلستان نخستین زادکاه «انقلاب اسلامی»را دنبال کنند انبوهی از دانش فنی و علمی به کار گرفته شد.

نتایج این کار پیدایش جامعه ای بود که تکیه گاه وابستگی عمده ی آن به یک تکنولوژی دائما در حال تغییر بود . نخستین پی آمد این تکنولوژی افزایش آهنگ تولید است که این به نوبه ی خود موجب تغییر مداوم الگوهای اشتغال میلیونها انسان می شود اصرار در تغییر الگوی زندگی را جبرا به ذهن ما تحمیل می کند .

این در طرز فکر مردم درباره ی نیازمندیهای مادی و شیوه های رضایت خاطر آنان از زندگی اثری عمیق داشته است . مثلا به نظر می رسد در این گفته جای بحثی نباشدکه «اگر عده ی مردم روی زمین ثابت بماند استاندارد زندگی در بیشتر جاهای زمین بسیار بالاتر خواهد بود .»گفته ای از این قبیل در 500سال پیش با استهزای گسترده ای روبهرو می شد .در عین حال امروزه در مردم وابسته به تکنولوژی این تردید راه می یابد که ممکن است تکنولوژی نتواند هم مسائل شخصی و هم مسائل اجتماعی آنهارا در طولانی مدت حل کند .بدیهی است که در این نکته ابهام وجود دارد زیرا فریاد دشنام به تکنولوژی از طرف مردمی که شدیدا به آن وابسته اند یا حتی از طرف آنان که از تکنولوژی انتظارات بیشتری دارندشنیده می شود .

تقریبا از همان موقعی که انقلاب صنعتی در انگلستان آغاز شد مردم دریافتند که پیشرفت تکنولوژی سلسله مشکلاتی را با خود به همراه دارد .نخستین مسئله ای که توجیه به آن ضرورت داشتلزوم پیشرفت به همراه تغییر الگوی اشتغال بود.

روشن است که اگر ماشینی به قدر 100 کارگر نخ بریسد کارگران باید به کار دیگری بپردازند .بنا براین کارگران ماشین را امتیازی به حساب نمی آورند به ویژه آنکه با خانواده خود در محل کار سکنا داشته باشند .امتیازات جدیدی که از چنین ماشینی به دست می آمد ندرتا به طور مستقیم به نفع کارگران جابهجا شده تمام می شد .ثروت کشور افزایش می یافت چون 100 کارگر می توانستند کارهای دیگری انجام دهند .اما نخستین واکنش کارگران در انگلستان در قرن هجدهم شورش بر علیه سیستم ماشینی بود . .افزایش استفاده از انواع سوختها به خصوص وارد زغال و کک در کارخانجات صنعتی و سپس استفاده از زغال در در ماشین های سوختی به مشکلات گسترده تری انجامید از جمله این مشکلات آلودگی هوا بود که از 200 سال پیش ظاهر شده و مورد بحث قرار گرفته است .مهم ترن نکته ی این نتایج درک این مطلب است که پیشرفت تکنولوژی همیشه با نوعی زیان همراه است و این زیان ممکن است در آغاز کار معلوم نباشد .

علم تکنولوژی ما را به کجا می برد ؟

دو انقلاب تکنولوژی عمده که با آن روبه رو هستیم، انقلاب میکروالکترونیک و انقلاب زیست تکنولوژی است.

انقلاب میکروالکترونیک

تراشه نامی معمولی برای مدار مجتمع است .تراشه برش کوچکی از سیلسیم است که دارای طرح پیچیده ای از کلیدهای الکترونیکی (ترانزیستور) است .

این کلیدها با «سیمهایی» حک شده بر یک پوشش نازک فلزی به هم متصلند .بعضی از این تراشه ها ذخیره کننده ی اطلاعات اند و آنها را تراشه های حافظه می گویند .بعضی دیگر حافظه را با عمل منظق ترکیب کرده و کامپیوتر یا تراشه های ریزپردازنده تولید می کنند .این دو کار موجب شد که تراشه همچون مغز حوزه ی کارکردی اساساَ بی نهایت داشته باشد .مثلاَ یک تراشه ی ریز پردازنده می تواند ماشینی با قدرت تصمیمگیری ، حافظه برای انجام دستورها و کنترل های خود - تعدیل کننده ، به وجود آورد .

 امروزه شاهد نمونه های بسیاری از تأثیر این گونه تراشه ها در زندگی خود ، هستیم‌ ؛ ساعت های دیجیتال ، کنترل های اجاقهای میکروویو ، اتومبیلهای جدید مجهز به دستگاههایی که مخلوطهای سوخت و هوا را به دقت می سنجد ؛ماشین حسابهای دستی ، ثبّاتهای نقدینگی که صورت حسابها را جمع می زنند ،سفارشات فروش را پست می کنند و موجودی روز را می دهند ؛ کامپیوترها با اندازه ها و ظرفیت های گوناگون همگی از این تراشه ها استفاده می کنند .

 داستان تراشه با اختراع ترانزیستور در سال 1947 آغاز می شود . ترانزیستور نیم رسانایی است که هم به عنوان یک تقویت کننده و هم به عنوان یک کلید جریان عمل می کند .گرچه مدارهای ترانزیستوری نسبت به لامپهای خلأ برتری فوق العاده ای داشتند ، ولی ساختن مدارهای ترانزیستوری نسبت به لامپ های خلأ برتری فوق العاده ای داشتند ، ولی ساختن مدارهای کامپیوتری بزرگ با بیش از 50000 ترانزیستور و تعداد مشابهی دیود ، خازن و مقاومت کاری مشکل بود ؛ زیرااجزای کامپیوتری می باید به صورت حلقه ای پیوسته به هم سیمکشی می شدند ، و مداری شامل 100000 جزء مستلزم یک میلیون اتصال لحیمی بود .

 در این صورت هم هزینه ی کار لحیم کردن و هم احتمال نقص کار بسیار زیاد می شد .در اوخر سال 1950 جدیدترین ناشکن نیروی دریایی 350000 جزء الکترونی داشت که میلیون ها اتصال آنها می باید با دست لحیم می شد . بدیهی است که در چنین وضعی استفاده از ترانزیستورها در ابر مدارها محدود می شود زیرا تک تک اتصالها باید لحیم شود و در عین حال بی عیب باقی بماند .

انقلاب زیست تکنولوژی

انقلاب زیست تکنولوژی پس از انجام اولین آزمایش موفقیت آمیز در اوایل سال 1970 آغاز شد .در این آزمایشها از به هم یافتن ژن و کلونی کردن ژن ، نوترکیب DNA تولید گردید .

 نوترکیب :قدرت بازترکیبی با ترکیب مجدد ژنتیکی .